Διαβάστε εδώ το Μέρος 2 Είναι γεγονός ότι η Τήνος διέθετε και διαθέτει ένα σχετικά πολύ μεγάλο αριθμό φυσικών πηγών συγκριτικά με τα άλ...
Διαβάστε εδώ το Μέρος 2
Είναι γεγονός ότι η Τήνος διέθετε και διαθέτει ένα σχετικά πολύ μεγάλο
αριθμό φυσικών πηγών συγκριτικά με τα άλλα νησιά των Κυκλάδων. Η προσωνυμία
Υδρούσα (είχε επίσης και την προσωνυμία
Οφιούσα, λόγω των πολλών φιδιών που υπήρχαν στο νησί) που της αποδίδονταν από
τον Αριστοτέλη κατά την αρχαιότητα φαίνεται να είναι αποτέλεσμα των πολυάριθμων
πηγών του νησιού. Οι πρώτες σχετικές αναφορές και μαρτυρίες για τις πηγές και τις κρήνες του νησιού
ξεκινούν χιλιάδες χρόνια πριν. Πρώτος ο Αριστοτέλης και λίγο μετέπειτα ο
Αθηναίος κάνουν λόγω για μια κρήνη με υπερφυσικές ιδιότητες στην δυτική πλευρά
του βουνού Τσικνιάς, όπου το νερό της δεν αναμειγνύεται με τον οίνο, γράφοντας
χαρακτηριστικά ότι: «εν Τήνω κρήνη εστίν ης τω ύδατι οίνος ου μίγνυται». Η
επόμενη σημαντική αναφορά για τις πηγές του νησιού είναι γύρω στο 542 π.Χ. όπου
γίνεται λόγος για το περίφημο «Πεισιστράτειο» υδραγωγείο της Ληνοπής. Το
υδραγωγείο της Ληνοπής βρίσκονταν στο
αρχαίο άστυ του νησιού και επί πολλούς αιώνες (έως τα χρόνια του
Βυζαντίου και της Φραγκοκρατίας) χρησιμοποιούνταν σχεδόν αποκλειστικά για την
υδροδότηση της πόλεως της Τήνου. Πρέπει να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι
σύμφωνα με τις ανασκαφικές μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί στην περιοχή των
Κιονίων (περιοχή κοντά στο αρχαίο άστυ), εκτιμάται ότι γύρω στην ίδια χρονικά
περίοδο πρέπει να υπήρχε και μία αρχαία κρήνη κοντά στον ιερό ναό του
Ποσειδώνος και της Αμφιτρίτης. Τα ευρήματα που έχουν έρθει στο φως στον
αρχαιολογικό χώρο φαίνεται να ενισχύουν ακόμα περισσότερο την θεωρία αυτή.
Οι φυσικές πηγές που συναντώνται έως σήμερα
στην Τήνο είναι πάρα πολλές και διάσπαρτες σε όλα τα μέρη του νησιού. Δεδομένου
του γεγονότος ότι το νερό αποτελούσε βασικό παράγοντα ανάπτυξης ενός οικιστικού
συνόλου, πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι ο μεγάλος αριθμός των χωριών
του νησιού, είναι αποτέλεσμα της ύπαρξης των πολλών πηγών που διέθετε. Είναι
γεγονός ότι σχεδόν όλα τα χωριά αποτελούνται από τουλάχιστον μία (τα μεγαλύτερα
χωριά διαθέτουν περισσότερες πηγές) αυτόνομη και καλά συγκροτημένη κρήνη, η
οποία μπορούσε να καλύψει επαρκώς τις ανάγκες του χωριού. Προκαλεί εντύπωση το
γεγονός ότι στην Τήνο υπάρχουν και πάρα πολλές φυσικές πηγές στην ύπαιθρο, όπου
το νερό πολλές φορές αναβλύζει κατευθείαν από το φυσικό βράχο.
Εικόνα 1: Το υδατογραφικό δίκτυο και οι πηγές της
Τήνου.
Γενικώς στην Τήνο τα κτίσματα και οι
εγκαταστάσεις των κρηνών είναι σχεδόν πάντα υπέργεια και διακρίνονται όπως
άλλωστε και παντού σε ανοικτού και κλειστού τύπου κατασκευές. Ο αρχιτεκτονικός
τύπος που κυριαρχεί περισσότερο όχι μόνον στους οικισμούς αλλά και στην ύπαιθρο
του νησιού είναι οι κρήνες κλειστού τύπου, που κατά τους Τηνιακούς συνηθίζεται
να αποκαλούνται «πηγάδια». Τα «πηγάδια» μορφολογικά και λειτουργικά παραπέμπουν
προς την οικιστική αρχιτεκτονική, χωρίς όμως να λείπουν και κάποιες ναόσχημες
κατασκευές. Ο προσανατολισμός τους είναι πάντοτε μεσημβρινός έτσι ώστε να
προφυλάσσουν τους ανθρώπους από τους δυνατούς βόρειους ανέμους που πνέουν στο
νησί και από τις καιρικές συνθήκες (ήλιο, βροχή, κρύο). Παράλληλα αυτές οι
υπόστεγες κατασκευές εξασφάλιζαν μεγαλύτερη καθαριότητα στο νερό που
συγκεντρωνόταν στις γούρνες και που αργότερα θα χρησιμοποιούνταν για το πλύσιμο
των ρούχων. Ο τύπος αυτός της κρήνης υπαγορεύθηκε με σκοπό να επιλύσει και να
ικανοποιήσει συγκεκριμένες πρακτικές ανάγκες της καθημερινότητας των ανθρώπων.
Σύμφωνα με τους αρχαίους Τηνιακούς του νησιού η ύπαρξη μιας κρήνης σ’ ένα
οικισμό αποτελούσε ένα πολύ σημαντικό γεγονός που προσέδιδε κύρος και
«αρχοντιά».