Το γλωσσικό ιδίωμα της Τήνου, οι κανόνες και παραδείγματα με λέξεις και φράσεις... Είναι γνωστό πως το κάθε διαμέρισμα της χώρας μας α...
Το γλωσσικό ιδίωμα της Τήνου, οι κανόνες και παραδείγματα με λέξεις και φράσεις...
Είναι γνωστό πως το κάθε διαμέρισμα της χώρας μας αποτελεί ένα ξεχωριστό γλωσσικό τόπο που παρουσιάζει διαφορές φωνητικές και λεξιλογικές και ονομάζεται γλωσσικό ιδίωμα. Είναι γνωστό πως το γλωσσικό ιδίωμα της Τήνου καθώς και τα λοιπά γλωσσικά ιδιώματα της χώρα τείνουν να εκλείψουν και να αφανιστούν.
Τα ιδιαίτερα στοιχεία που τα χαρακτηρίζουν αναφέρονται σε φθογγολογικές , λεξιλογικές και τυπολογικές διαφορές, ακόμη και σε σημασιλογικές αποχρώσεις.
Αυτές περιληπτικά είναι:
Α)Η αποβολή του άτονου φθόγγου ι (η,ι,υ,ει,οι,νι) ανάμεσα ή στο τέλος της λέξης μετά τα σύμφωνα κ,γ,χ,λ καιν δεν είναι πλήρης αλλά αφήνει ένα υπόλειμμα που κάνει την προφορά των φθόγγων αυτών ουρανική.
Β)Κάποιες μετατροπές συμφώνων από το γλωσσικό ιδίωμα της Τήνου είναι οι εξής:
1)θειάφι=τειαφ'.Το θ μετατρέπεται σε τ
2)γάτος=κατ'ς. Το γ μετατρέπεται σε κ.
3)γατί=κασί. Το τ μετατρέπεται σε σ.
4)παπούτσια=παπούσια. Το τσ μετατρέπεται ε σ.
5)νεραντζιά=νεραζιά. Το τζ μετατρέπεται σε ζ.
6)σβύνου=ζβύνου. Το σ μετατρέπεται σε ζ.
Γ) Από τον διαχωρισμό των νεοελληνικών ιδιωμάτων σε βόρεια και νότια , η Τήνος βρίσκεται σε ενδιάμεση θέση μεταξύ των βορείων και νοτίων με καταφανή την επίδραση των πρώτων κυρίως στα χωριά της Τήνου.
Δ)Τσιτακισμός. Το αρσενικό άρθρο στην αιτιατική τουπληθυντικού με την αποβολή του φθόγγου ου έμεινε τσ. π.χ. τους φίλους=τ'ς φίλ'.
Ε)Αναλογικός σχηματισμός. Απ΄΄ο την κώφωση της αντωνυμίας εκείνος=εκείνους σχηματίστηκε από την αντωνυμία αυτός =ευτός.
Για να κατανοηθεί η τηνιακή προφορά πρέπει να προσέξετε ότι: οι φθόγγοι κ,γ,χ όταν προηγούνται από τους φθόγγους ε και ι και σε περίπτωση ακόμα που αποβάλλονται οι δεύτεροι, προφέρονται δασύτεροι σαν να έφερναν το ημίφωνο ε και ι.
Το ίδιο συμβαίνει και με τους φθόγγους λ και ν όταν προηγούνται από τον φθόγγο ι.
Στο γλωσσικό ιδίωμα της Τήνου τονίζονται ιδιαίτερα οι τονούμενες συλλαβές σε βάρος των άτονων, με αποτέλεσμα οι μεν πρώτες να προφέρονται σαν αρχαίες μακρές , οι δε άτονες και μάλιστα όσες έχουν τον φθόγγο ι και ου σχεδόν μόλις ακούγονται.
Πάρτε μια γέυση από λέξεις και φράσεις του γλωσσικού ιδιώματος της Τήνου:
αβάριτους=πρόθυμος
αγγιριά=τμήμα αγρού άγονο
αγ'ντι=πήγαινε
αγροικώ=ακούω
αθ'μάρ=θυμάρι
αλάργα=μακρυά
αμάν' μαν'=γρήγορα
αμέντι=θύμηση
ανέργα=γυρεύοντας
απίκου=έτοιμος
απού πλυμάτ=από πλύσιμο
βαρούμιν'=έγκυος
γδούπας=φαλακρός
δέσια=πείσματα
γκαργκανιάζου-ψήνομαι
κακουπόνιου=παράπονο
κάργα=γεμάτο
μαθές=δηλαδή
μπ'ντε=μπαλκόνι
μπουνταντίζου=συγχύζω
μπρουβάρου=δοκιμάζω
ντιλάλ'ς=κήρυκας
ντιριέμι=διστάζω
ουφλάρου=κερδίζω
πάσα=βήματα
πιάνουμι=κτυπώ
σκλέζα=ίνα δέντρου
χουσμέτ'=μικροδουλειά
ωγμένα=αλοίμονο
(Οι παραπάνω πληροφορίες αποτελούν απόσπασμα από το βιβλίο του Γεωργίου Δώριζα "ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΙΔΙΩΜΑ ΤΗΣ ΤΗΝΟΥ ΜΕ ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΦΡΑΣΕΙΣ".)
Το είδαμε : tinosemagazine.com