Το θείον και οι νόμοι, ευ μεν αγόντων, εισίν ωφέλιμοι, κακώς δε αγόντων ουδέν ωφελούσιν. [το θείο και οι νόμοι, εάν τηρούνται, είναι...
Το θείον και οι νόμοι, ευ μεν
αγόντων, εισίν ωφέλιμοι, κακώς δε αγόντων ουδέν ωφελούσιν.
[το θείο και οι νόμοι, εάν τηρούνται, είναι ωφέλιμοι, εάν όμως αθετούνται δεν ωφελούν σε τίποτα]
Σόλων
[το θείο και οι νόμοι, εάν τηρούνται, είναι ωφέλιμοι, εάν όμως αθετούνται δεν ωφελούν σε τίποτα]
Σόλων
Χαίρετε!
Εύχομαι (με μία κάποια…
σχετική καθυστέρηση) καλή, δημιουργική και γόνιμη χρονιά σε όλους. Ξεχωριστές
ευχές στους συμπατριώτες μου Τηνίους για το προσωπικό μας χαρμόσυνο διήμερο, που σηματοδοτεί την άπαξ δια παντός αλλαγή της
Τήνου μας από ένα ακόμη νησί των Κυκλάδων, σε έναν εκ των διασημότερων
θρησκευτικών τόπων του κόσμου και σίγουρα στο γνωστότερο και πλέον
επισκέψιμο προσκύνημα της Ορθοδοξίας. Με αφορμή αυτήν την όντως ξεχωριστή
ημέρα, θα αναφερθούμε λίγο στις πολλαπλές συνέπειες αυτής της
εύρεσης.
Η Τήνος μας είχε ασφαλώς
ιστορία, καλλιτεχνική και πνευματική παράδοση, πυκνές εμπορικές σχέσεις,
πανέμορφα τοπία και σχετικά ικανό μέγεθος πληθυσμού για να ξεχωρίζει ανέκαθεν. Ανεξάρτητα από την ένταση ή την ύπαρξη των θρησκευτικών «πιστεύω» του καθενός είναι κοινή
παραδοχή -νομίζω όλων μας- ότι η εύρεση της εικόνας του Ευαγγελισμού και η
συνακόλουθη ανέγερση του Ιερού Ναού άλλαξε σταδιακά αλλά και άρδην την επισκεψιμότητα, την ανάπτυξη και τον χαρακτήρα
του νησιού μας, αναδεικνύοντάς το σε σημείο (θρησκευτικής) αναφοράς. Το
«ανεμοδαρμένο νησί» έγινε «ιερά νήσος», η «Οφιούσα» έδωσε τη θέση της στη
«μόνιμη κατοικία της Παναγίας» Βέβαια υπάρχει και ο
αντίλογος.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι
που επισημαίνουν ότι σχεδόν μονολιθικά ασχοληθήκαν οι αρχές και ο λαός του
νησιού μας με την προβολή και την εκμετάλλευση του Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος
Ευαγγελιστρίας Τήνου. Αποτέλεσμα, η υποσκέλιση των υπολοίπων καθόλου λίγων
προτερημάτων και χαρών του τόπου μας, ακόμη και η αναβολή ή ματαίωση άλλων
σχεδίων επειδή ενδεχομένως θα μετέφεραν το ενδιαφέρον από το θρησκευτικό λόγου
χάρη στο τουριστικό επίπεδο, κλέβοντας λίγη (ή πολλή) από τη χάρη της
Μεγαλόχαρης. Ο... ημιαστικός θρύλος λέει πολλά για μη αδειοδοτήσεις
καταστημάτων, για απαγόρευση κυκλοφορίας με μαγιό εκτός θάλασσας, ακόμη και για
τη μη λειτουργία πανεπιστημιακών τμημάτων εντός της Τήνου και άλλα πολλά. Όλα
τα παραπάνω για να μη διαταραχθεί η έξωθεν καλή (και ηθική) μαρτυρία.
Ξεκαθαρίζω πως δεν υιοθετώ τις φήμες αυτές, όχι γιατί θεωρώ ότι είναι απίθανο
να ισχύουν, αλλά γιατί πέρα από μαρτυρίες, δεν έχω ικανά στοιχεία να τις τεκμηριώνουν. Πάντως, όπου υπάρχει καπνός,
υπάρχει συνήθως και φωτιά, έστω και μικρή, ανίκανη ίσως να κάψει ένα κατά τ’ άλλα υπέροχο πλαίσιο, αυτό της Τήνου
μας εδώ και δύο αιώνες. Επίσης να τονίζω ότι όταν μιλάμε για τις αρνητικές
συνέπειες της... «παναγιοποίησης» της Τήνου δεν αναφερόμαστε μόνο στις ευθύνες
του ιδρύματος και των διοικούντων του, συχνά θα πρέπει να αναζητήσουμε ευθύνες
και στους άρχοντες του τόπου, αλλά και στους απλούς Τηνιακούς πολίτες οι οποίοι
συχνά-πυκνά ενεργούσαν ή δεν ενεργούσαν με κριτήριο το να μην αντιτεθούν στο
Π.Ι.Ι.Ε.Τ ή να μην το δυσαρεστήσουν. Ως ένα βαθμό δηλαδή η ευθύνη για τον όποιο
συντηρητισμό ή ακόμη και οπισθοδρόμηση θα πρέπει να επιμεριστεί αν όχι σε
όλους, σίγουρα στους περισσότερους ανθρώπους που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με
την Τήνο.
Από την άλλη μεριά
νομίζω ότι είναι περιττή μία εκτενής αναφορά στα πλεονεκτήματα και τις
ευεργετικές συνέπειες της ύπαρξης και μόνον ενός προσκυνήματος εκατομμυρίων
επισκεπτών κάθε χρόνο. Από την ημέρα που ο Κολοκοτρώνης αφιέρωσε το δακτυλίδι
του στην Ευαγγελίστρια αμά τη ευρέσει της το 1823, μέχρι τον άνανδρο τορπιλισμό
της Έλλης παραμονές του ελληνοϊταλικού πολέμου και τις απευθείας συνδέσεις της
Ε.Ρ.Τ όταν το νησί μας γιορτάζει, η Εικόνα και η θαυματουργή φήμη που την
ακολουθεί, έκανε το νησί μας στη συνείδηση το λαού συνώνυμο με το θαύμα κατά
κάποιους, με το τάμα κατ’ άλλους. Οπωσδήποτε πάντως, το Ιερό Ίδρυμα συνέδεσε το
χριστιανικό συναίσθημα, την προσδοκία του θαύματος, την ανάγκη για έκφραση
ευγνωμοσύνης με την Τήνο. Από το Κ.Τ.Ε.Λ Αττικής, το ληστρικό δημοτικό πάρκινγκ
Ραφήνας, τους ακόρεστους εφοπ-ληστές, τα μαγαζιά που εμπορεύονται από
μπουκαλάκια για αγίασμα και λαμπάδες (μη λησμονούμε το επικό «αγοράστε από εμάς
κερί, στην εκκλησία δε θα βρείτε» ενώ στην Παναγία μπορείς αν θες να
προμηθευτείς λαμπάδα στο μπόι του... Σαμπόνις ακόμη και δωρεάν) μέχρι κάθε
είδους θρησκευτικά είδη (της οικογενειακής μας επιχείρησης συμπεριλαμβανομένης,
για να μην πει κανείς ότι βγάζω την ουρά απέξω!), τα μέλη της μπάντας του
Π.Ι.Ι.Ε.Τ και τους άλλους υπαλλήλους του και ασφαλώς μέχρι την
εστίαση και τη στέγαση. Από τα πολλά θαύματα της Παναγίας το πλέον ρεαλιστικό –συνηθίζει
να υποστηρίζει η μάνα μου– είναι ότι «...τρέφει άμεσα ή έμμεσα πάνω από 1000
οικογένειες...» που δραστηριοποιούνται σε τομείς τους οποίους το νησί ανέπτυξε
χάρη στην «Παναγία της Τήνου».
Συνοψίζοντας,
οι Τήνιοι οφείλουν πολλά στη σημερινή ημέρα και στη λειτουργία του Π.Ι.Ι.Ε.Τ, αν
δούμε το θέμα μακριά από θρησκευτικές προκαταλήψεις και συμπλέγματα. Αυτονόητα
όμως, νομίζω ότι και το Ιερό Ίδρυμα οφείλει πολλά στον τηνιακό λαό, ο οποίος για
δεκαετίες: α. άφησε κατά μέρος την
παραδοσιακή του κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική (το μικρό εναπομείναν δείγμα μπορείτε
να θαυμάσετε στην Παλιά Πόλη, δυτικά της λεωφόρου Μεγαλόχαρης), β. λησμόνησε τις άφθαστου κάλλους
παραλίες, γ. σχεδόν έκρυβε τα
μοναδικά γεωφυσικά φαινόμενα (Βωλάξ κ.ά), δ.
επισκίασε την αδιανόητη -ποιοτικά και ποσοτικά- για το μέγεθος του νησιού μας
καλλιτεχνική παραγωγή. Εν γένει, υποτίμησε τις λοιπές τουριστικές
δραστηριότητες για να μη σταθούν ανάχωμα στην «ιερά επέλαση». Βέβαια, να τονίσω
ότι τα τελευταία χρόνια το Ίδρυμα με την τεράστια οικονομική και θεσμική του
δύναμη έχει ενισχύσει μεταξύ άλλων ποικίλες δράσεις πολιτισμού. Μάλιστα, όχι
σπάνια, η βοήθεια αυτή δεν αφορούσε αμιγώς εκκλησιαστικά ή θρησκευτικά
αντικείμενα (λ.χ ενίσχυση της Σχολής Καλών Τεχνών Πύργου, Jazz συναυλίες στο Ι.ΤΗ.Π, φοιτητικές υποτροφίες κ.ά). Να
σημειώσω –γιατί πάντα υπάρχουν πρόθυμοι παρεξηγησιάρηδες επικριτές– ότι δεν
κρίνω τα προαναφερθέντα ως καλά ή κακά, απλώς τα αναφέρω ως αδιάσειστα στοιχεία
που αποδεικνύουν την αρραγή σύνδεση ανάμεσα στην εικόνα του Ευαγγελισμού και το
νησί της Τήνου. Με
τα συν της και τα πλην της. Ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του
μόνος του, εγώ θέλω μόνο να του παράσχω τη δυνατότητα να λάβει όλα τα δεδομένα
υπ’ όψιν. Και ασφαλώς δεν ανακατεύω ποτέ μέσα μου την έννοια της θρησκείας με
αυτήν του οργανωμένου ιερατείου και –πόσο μάλλον– ενός ιδρύματος το οποίο
διοικούν κατά βάση λαϊκοί και όχι ιερείς. Η Εκκλησία υπηρετεί τη θρησκεία και
όχι το αντίθετο. Είναι πολύ διαφορετικά όσα νιώθουμε μέσα μας για το θείο και
όσα βιώνουμε καθημερινά συναναστρεφόμενοι την Εκκλησία και τους εκπροσώπους της,
οι οποίοι (μην το ξεχνάμε) είναι άνθρωποι σαν όλους τους άλλους, με χαρίσματα
και αδυναμίες.
Ας χαρούμε όλοι αυτήν την τόσο ξεχωριστή ημέρα για την
τηνιακή μικροϊστορία, αυτή την αυθόρμητη γιορτή νεολαίας στην οποία ειδικά
τα μικρά μαθητούδια δεν συμμετέχουν μόνο για να κερδίσουν μία
μέρα αργία, αλλά γιατί έτσι τη νιώθουν, ως τη δική τους γιορτή, κομμένη και
ραμμένη στα μέτρα τους, ένας μικρός Δεκαπενταύγουστος (με την καλώς εννοούμενη
πανηγυρτζίδικη έννοια) μέσα στην καρδιά του χειμώνα. Δεν φιλοξενούμε
πρωθυπουργούς, στρατηγούς και φρεγάτες, ίσως γιατί αυτή η τηνιακή γιορτούλα δεν
παίζει live στην τηλεόραση.
Καλύτερα! Εύχομαι έτσι να παραμείνει, μία γιορτή από εμάς για εμάς, με
υποκείμενο και αντικείμενο τον λαό των Τηνίων. Πάντα θα ζηλεύω τους συγγενείς
και τους φίλους μου που έζησαν αυτήν τη γιορτή ως πρωταγωνιστές, από μέσα.
Δυστυχώς η πρόνοια ή (η ματαιοδοξία) των γονιών μου επέβαλλαν τα δώδεκα χρόνια
της σχολικής ζωής να είναι στην Αθήνα, των πολλών παροχών και ευκαιριών.
Φαναράκια όμως στην Αθήνα δεν έχει! Το υποκατάστατο της τελετής των Εν Αθήναις
Τηνίων είναι σεβαστό, αλλά όπως ισχύει και για τις γυναικείες τσάντες, ποτέ το
υποκατάστατο δεν έχει τη χάρη του αυθεντικού.
Να είστε όλες και όλοι καλά να γιορτάσουμε και του χρόνου
και μακάρι το φως από κάθε φαναράκι να γίνει φάρος φωτεινός στις ζωές μας
χαρίζοντας αχτίδες σύνεσης, ισορροπίας και κρίσης σε όλους μας.
Υ.Γ: Αγαπητοί μου συμπατριώτες, χαίρομαι που φτωχοί και
πλούσιοι, αξιωματούχοι και απλοί... «Τήνιοι πολίται» σεβόμενοι την ξεχωριστή,
ημέρα σταθμεύσατε τα οχήματα σας με σύνεση. Από αύριο όμως ξέρετε: πρώτο
τραπέζι εξέδρας πίστα! Παρκάρουμε όλοι όπου μας βολεύει και ειδικά μπροστά στην
εξέδρα, ώστε να παίξουμε προ-πο και στοίχημα, να πιούμε τον καφέ μας, να
χτυπήσουμε ένα σαντουϊτσάκι στα γρήγορα, καμαρώνοντας το όχημα μας, χωρίς να
χρειαστεί να ταλαιπωρήσουμε τα πόδια μας παρκάροντας στο νόμιμο χώρο... Και του
χρόνου!