του Βασίλη Κολλάρου, Υποψήφιου Διδάκτορα Παντείου Πανεπιστημίου «Κι η τόση καλοπέραση δεν εξευτέλιζε τους ανθρώπους· γιατί, εκεί που π...
«Κι η τόση καλοπέραση δεν εξευτέλιζε τους ανθρώπους· γιατί, εκεί που πήγαινε να
παραπαχύνει η ψυχή και να γίνει σάρκα, έρχονταν η γιορτή πάλι του Αγίου, άναβαν
πάλι οι μεγάλες φωτιές και ξαναπετούσαν οι άνθρωποι φτερούγες».
Ν. Καζαντζάκης, Αδελφοφάδες, σ. 5.
Το παραπάνω απόσπασμα από το έργο του Καζαντζάκη, Αδελφοφάδες εμπεριέχει
το νόημα μιας φιλοσοφίας ζωής σχετικά άγνωστης για τα σημερινά κοινωνικά
δεδομένα. Ο σημερινός τρόπος ζωής, απομακρυσμένος από ηθικές αξίες και ιδανικά,
ακροβατεί ανάμεσα στον άκρατο καταναλωτισμό και τη δικτατορία της εικόνας.
Ο σημερινός άνθρωπος έχει θέσει ως σκοπό της ζωής του, την υλική καλοπέραση,
αδιαφορώντας για την καλλιέργεια του ψυχικού του κόσμου. Νιώθει ευτυχισμένος
όταν κατέχει υλικά αντικείμενα τα οποία στον κενό του κόσμο μετατρέπονται σε
σύμβολα επιτυχίας. Διασκέδαση, καριέρα, δίψα για εξουσία, κυνήγι του χρήματος
συμπυκνώνουν την προσωπικότητα του σύγχρονου ανθρώπου.
Η σύγχρονη έννοια της καλοπέρασης όχι απλά εξευτελίζει την ανθρώπινη
υπόσταση αλλά δημιουργεί μια σχέση υποτέλειας ανάμεσα στον άνθρωπο και τα
υλικά αγαθά. Ο σημερινός άνθρωπος σέρνεται κυριολεκτικά πίσω από διαφημιστικές
καμπάνιες οι οποίες δημιουργούν ψεύτικες ανάγκες και παράλληλα προωθούν
πρότυπα κοινωνικής συμπεριφοράς. Για παράδειγμα, το πρότυπο των τηλεοπτικών
αστέρων έχει καταστεί «ανάγκη - σκοπός» κάθε νέου ο οποίος θεωρεί τα κίβδηλα
φώτα της δημοσιότητας ως την Ιθάκη της ανθρώπινης επιτυχίας.
Αρίφνητες είναι οι σειρήνες της σημερινής πραγματικότητας που κάνουν ό, τι
μπορούν για να «παραπαχύνει η ψυχή και να γίνει σάρκα». Τις περισσότερες φορές
πετυχαίνουν το σκοπό τους αφού ο σημερινός άνθρωπος έχει λησμονήσει την
ύπαρξη της ψυχής του και καταπιάνεται με τον εξωραϊσμό της εικόνας του. Αυτό
επιβάλλουν τα σύγχρονα πρότυπα, να φαινόμαστε ιδανικοί, τέλειοι, αψεγάδιαστοι
στην όψη, αφήνοντας στο περιθώριο της ύπαρξης μας την ηθική και πνευματική μας
συγκρότηση. Για να μπορέσουν οι σημερινοί άνθρωποι να βγάλουν τις φτερούγες
που αναφέρει ο Καζαντζάκης, δηλαδή να σώσουν την ψυχή τους, πρέπει πρώτα να
απαγκιστρωθούν από την εξάρτηση του υλισμού και των πλασματικών εικόνων. Ο
δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ του σώματος και της ψυχής δεν είναι άλλος από την
πνευματική καλλιέργεια. Η χρησιμοποίηση του σώματος για τις ανάγκες της ψυχής
προσφέρει νόημα στην ανθρώπινη ύπαρξη. Το αντίθετο, αλλοιώνει την ουσία της
ψυχής και τη μετατρέπει σε σάρκα δηλαδή σε φθαρτό σώμα το οποίο νομοτελειακά
θα αποδοθεί στο χώμα.
Η Ιστορία διδάσκει ότι οι λαοί που παραμελούν τη ψυχή τους, δεν αφήνουν πίσω
τους ίχνη πολιτισμού παρά μόνο έπαρση και ματαιοδοξία. Αν θέλουμε οι σημερινοί
Έλληνες, θύματα μιας επιπόλαιης και μυωπικής πολιτικής των κρατούντων του
τόπου, να σπάσουμε τα δεσμά που μας κρατούν δεμένους μ’ ένα στείρο τρόπο ζωής,
πρέπει να υπερβάλλουμε εαυτόν. Χρειαζόμαστε ως έθνος, όραμα και προοπτική για
το μέλλον. Τα κηρύγματα των ψευδοπροφητών της εποχής μας δεν εμπεριέχουν την
προοπτική της πνευματικής αναγέννησης του Ελληνισμού παρά μόνο την υλική του
ευημερία. Η ικανοποίηση των υλικών αναγκών είναι ένας φαύλος κύκλος ο οποίος
δεν τερματίζεται όσο ο άνθρωπος αναπνέει. Μάθαμε να καταναλώνουμε , δεν μάθαμε
να σκεφτόμαστε. Κατέστη η κατανάλωση – αγορά ακριβών αγαθών, κριτήριο για
το πόσο επιτυχημένος είναι ο καθένας από εμάς. Υπήρξαμε καλοί μαθητές στον
πιθηκισμό ξενικών προτύπων, αδιαφορώντας για την ηθικότητα των προτύπων
αυτών. Μήπως τελικά δημιουργήσαμε ένα δυσθεώρητο χρέος, προσπαθώντας να
παραπαχύνουμε τη ψυχή και να την κάνουμε σάρκα;
Βασίλης Κολλάρος
Υποψήφιος Διδάκτορας Παντείου Πανεπιστημίου