Παραθέτουμε κατωτέρω ολοκληρωμένη την εισήγηση του Αντιδημάρχου Τήνου, υπεύθυνου του Τμήματος Ύδρευσης κ. Ιωάννη Ζαλώνη, που ανεγνώσθη κ...
Παραθέτουμε κατωτέρω ολοκληρωμένη την εισήγηση του Αντιδημάρχου Τήνου, υπεύθυνου του
Τμήματος Ύδρευσης κ. Ιωάννη Ζαλώνη, που ανεγνώσθη κατά την διάρκεια του Διεθνούς Συνεδρίου, που οργανώνεται από
το Δήμο Τήνου μέσω του προγράμματος LIFE+ (SOLBRINE) για ενημέρωσή σας.
“Γεγονός είναι ότι τα τελευταία χρόνια γεννάται
μεγάλη ανάγκη για ορθολογική και βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων πόρων τόσο σε
παγκόσμιο επίπεδο όσο και σε τοπικό. Από τη μία η βιοκλιματικές αλλαγές που
αλλάζουν τις ισορροπίες των οικοσυστημάτων και από την άλλη η αύξηση της
κατανάλωσης από τον ίδιο τον άνθρωπο καθιστούν αναγκαία όσο ποτέ την ενασχόληση
με την εξεύρεση λύσεων για την καλύτερη δυνατή διαχείριση των υδάτινων πόρων.
Η Τήνος ανήκει στο νησιωτικό σύμπλεγμα των
Κυκλάδων και όπως και τα υπόλοιπα νησιά, έχει γίνει αρκετές φορές αντικείμενο
ερευνών από την επιστημονική κοινότητα αναφορικά με τη διαχείριση των υδάτινων
πόρων που διαθέτει. Ωστόσο, θεωρώ σκόπιμο να σας μεταφέρω την οπτική εκείνη που
διαφέρει από την ακαδημαϊκή προσέγγιση και άπτεται της πρακτικής εφαρμογής και
της καθημερινής αντιμετώπισης αναγκών και προβλημάτων, στον τομέα που σήμερα
αποκαλούμε διαχείριση υδάτινων πόρων.
Η ανάγκη για ύπαρξη και εξασφάλιση νερού στην Τήνο
ήταν και είναι πρώτη προτεραιότητα στην καθημερινότητά μας. Τόσο στα χρόνια που
προσπαθούσαμε να εξασφαλίσουμε την κάθε σταγόνα στα σπίτια και στα χωράφια μας
με τους γνωστούς παραδοσιακούς τρόπους όσο και σήμερα με τις νέες τεχνικές και
μεθόδους.
Ζούμε σε ένα τόπο που ήταν πάντα ολιγαρκής και
αυτάρκης σε αυτά που χρειαζόταν. Με βάση αυτό το πνεύμα που μας κληρονόμησε η
παράδοση και με τεράστια προσπάθεια καταφέραμε να αμβλύνουμε τα μειονεκτήματα
του τόπου μας, ώστε να εξασφαλίσουμε ένα ανεκτό επίπεδο διαβίωσης, όχι πάντα με
την ίδια επιτυχία.
Έτσι όπως βλέπετε και μόνοι σας, διαμορφώσαμε τους
λόφους μας σε πεζούλες και δημιουργήσαμε περισσότερη γεωργική γη,
χρησιμοποιήσαμε τον δυνατό μας άνεμο ως κινητήρια δύναμη, πήραμε την πέτρα και
τη σμιλέψαμε για να ταιριάξει στα σπίτια και τα εργαστήριά μας και ου τω
καθεξής. Χρησιμοποιήσαμε ευλαβικά ότι λίγο μας έδωσε η Τηνιακή φύση και το
μετατρέψαμε σε βοηθό της ζωής και της δουλειάς μας.
Έτσι και με το νερό. Κάναμε στα σπίτια μας
συλλέκτες και δεξαμενές, εκμεταλλευτήκαμε την κάθε λιγοστή πηγή και μάθαμε να
σεβόμαστε την κάθε σταγόνα γιατί μας ήταν πολύτιμη. Στην Τήνο και στα άλλα
κυκλαδονήσια δε θα συναντήσετε μεγάλες εκτάσεις, ποτάμια και λίμνες, όπως στην
Ηπειρωτική Ελλάδα. Το νερό όπως και τα άλλα αγαθά είναι λίγο και η διαχείρισή
του οφείλει να είναι προσεκτική και στοχευμένη, διατηρώντας το πνεύμα που μας
άφησαν οι παλαιοί κάτοικοι του νησιού. Η αλήθεια είναι ότι δεν πετύχαμε πάντα
αυτό το στόχο. Υπήρξαν χρονικές στιγμές, για τις οποίες πραγματικά δεν
περηφανευόμαστε. Νωπές είναι οι μνήμες από το καραβάκι με το νερό που ερχόταν
από το Λαύριο και των πολύωρων διακοπών υδροδότησης μέσα στο καλοκαίρι. Ως
αντιδήμαρχος του Δήμου Τήνου και υπεύθυνος για τον Τομέα της Ύδρευσης, σήμερα
θα σας παραθέσω λίγα στοιχεία για την υφιστάμενη κατάσταση και πως
αντιμετωπίζουμε στην πράξη το ζήτημα της ύδρευσης.
Ο πληθυσμός της Τήνου, του οποίου έχουμε κληθεί να
εξασφαλίσουμε την ασφαλή και επαρκή υδροδότηση, ανέρχεται σε 8.636 κατοίκους με
βάση την τελευταία απογραφή. Ο αριθμός των υδρομέτρων στην Τήνο είναι περίπου
11.500. Δεδομένου ότι η Τήνος αποτελεί ένα δημοφιλή τουριστικό προορισμό, εκτός
από τις υδρευτικές ανάγκες των μονίμων κατοίκων, καλούμαστε να εξυπηρετήσουμε
και τους χιλιάδες επισκέπτες του νησιού, οι οποίοι τις ημέρες αιχμής
τετραπλασιάζουν τον πληθυσμό της Τήνου.
Το πρόβλημα έρχεται να ενταθεί ακόμη περισσότερο
καθώς, αυτή η αλματώδης αύξηση του πληθυσμού και κατ’ επέκταση και της
κατανάλωσης του νερού, σημειώνεται μέσα σε μια μικρή χρονική περίοδο μεταξύ
Ιουλίου και Αυγούστου και κατά την οποία οι δυνατότητες παροχής του νερού από
τις φυσικές πηγές είναι πολύ περιορισμένες. Σήμερα υδροδοτείται το 99% του
πληθυσμού που βρίσκεται εντός των οικισμών και περίπου το 70% των κατοικιών που
βρίσκονται εκτός σχεδίου πόλεως και εκτός ορίων οικισμών.
Για να γίνω πιο συγκεκριμένος, η Τήνος σήμερα ως
νησί χρειάζεται περίπου 6.000 κ.μ. νερού την ημέρα όσον αφορά τη θερινή περίοδο
και περίπου 4.200 κ.μ. το χειμώνα. Από τον συνολικό αυτό όγκο νερού που
καταναλώνεται σε κάθε χρονική περίοδο, το ήμισυ της κατανάλωσης ίσως και
παραπάνω αφορά την πρωτεύουσα του νησιού, τη Χώρα και τους παραλιακούς
οικισμούς πέριξ αυτής (Αγ. Βαρβάρα, Αγ. Σώστης, Πόρτο κ.α.), ενώ το υπόλοιπο
της κατανάλωσης αντιστοιχεί στους 48 μικρότερους οικισμούς που υπάρχουν στην
ενδοχώρα του νησιού.
Η παροχή του νερού γίνεται με διάφορους τρόπους.
Όσον αφορά στη Χώρα και τους γύρω οικισμούς η τροφοδοσία επιτυγχάνεται από:
·
Δύο μονάδες
αφαλάτωσης δυναμικότητας 1500 κ.μ. την ημέρα,
·
Μία γεώτρηση
στην περιοχή Γύρλα με δυναμικότητα 600 κ.μ ημερησίως,
·
Τρεις
γεωτρήσεις στην ευρύτερη περιοχή με δυναμικότητα 300 κ.μ. ημερησίως,
·
Την εκμετάλλευση
τριών πηγών στα ανατολικά πρανή του όρους Τσικνιάς (Λάζαρος, Γλυκύ Νερό και
Ακέρατος) με δυναμικότητα 360 κ.μ. ημερησίως,
·
Το φράγμα της
Βακέτας με δυναμικότητα 700 κ.μ. ημερησίως. Η εκμετάλλευση των αποθεμάτων του
φράγματος διήρκησε 30 ημέρες (καθώς η φετινή ανομβρία δεν μας επέτρεψε τη
μεγαλύτερη διάρκεια της).
Χαρακτηριστικό είναι ότι σύμφωνα με τις μετρήσεις
η ζήτηση τριπλασιάστηκε από το 2002 ως και το 2010, με μια σταθεροποίηση τα
τελευταία έτη στα 6.000 κ.μ. Οι 48 οικισμοί παρουσιάζουν λιγότερη ένταση στη
ζήτησή κυρίως λόγω πληθυσμιακού μεγέθους (μόνο πέντε από αυτούς ξεπερνούν τους
200 κατοίκους, Πύργος, Στενή, Κώμη, Καλλονή, Φαλατάδος, με τον μεγαλύτερό από
αυτούς να μην έχει πάνω από 370 κατοίκους) και υδροδοτούνται από γεωτρήσεις,
και από την εκμετάλλευση επιφανειακών υδάτων (πηγές).
Το συνολικό δίκτυο ύδρευσης στην Τήνο είναι
περίπου 220 χλμ. Από αυτό το 35% είναι κατασκευή της τελευταίας δεκαετίας, ενώ
ένα αντίστοιχο ποσοστό είναι άνω των 25 ετών. Το κομμάτι που έχει μεγάλη ηλικία
εμφανίζει πολύ συχνά βλάβες και διαρροές και χρήζει άμεσης αντικατάστασης,
κυρίως εντός της πόλεως της Τήνου. Η επέκταση και αντικατάσταση του δικτύου
ακολουθούσε τους γρήγορους ρυθμούς της ανοικοδόμησης της περασμένης δεκαετίας.
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι περίπου το 3% του δικτύου αντικαθίσταται και
επεκτείνεται κάθε έτος. Μόνο μέχρι σήμερα για το 2013 η υπηρεσία Ύδρευσης έχει
190 κλήσεις που αφορούσαν βλάβες.
Η κατάσταση που σας περιγράφω για την Τήνο απέχει
βέβαια πολύ από το να θεωρείται ιδανική. Γεγονός είναι όμως ότι έχει βελτιωθεί
αισθητά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Γνωρίζουμε ότι το νησί μας για τα
δεδομένα των Κυκλάδων έχει σχετική επάρκεια υδάτων (υπογείων περισσότερο), τα
οποία θα έπρεπε να εκμεταλλευτούμε με τρόπο λογικό, οικονομικό και με σεβασμό
προς το περιβάλλον. Γνωρίζουμε επίσης ότι ακόμα δεν το έχουμε πετύχει και ότι
έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε για να το κατορθώσουμε. Εμπόδια σε αυτό το
δρόμο υπάρχουν πολλά και μπορώ να σας αναφέρω τα κυριότερα :
·
Υψηλή ζήτηση
σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα λόγω αύξησης εποχιακού πληθυσμού,
·
Παλαιωμένο
δίκτυο στην πόλη της Τήνου,
·
Δυσκολία
διατήρησης χαμηλού κόστους/κυβικό. Το νερό αντιμετωπίζεται κοινωφελές και
δημόσιο αγαθό και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με γνώμονα το κέρδος,
·
Μικρή
προοπτική για την συνέχιση των γενναίων επιχορηγήσεων από την κεντρική εξουσία
σε θέματα πόσιμου ύδατος.
·
Έλλειψη
προσωπικού και κυρίως εξειδικευμένου για τον τομέα της ύδρευσης,
Ιδιαίτερα σημαντικό έως σήμερα είναι η μη
ολοκλήρωση και λειτουργία των έργων λόγω έλλειψης χρηματοδοτήσεων της
Λιμνοδεξαμενής Λειβάδας, 400.000 κ.μ. και του Φράγματος της Γρίζας 600.000 κ.μ.
Έργα που ενδεχομένως να έλυναν οριστικά το πρόβλημα της Τήνου σε βάθος
πεντηκονταετίας.
Αυτά τα προβλήματα καλούμαστε να διαχειριστούμε ως
υπηρεσία του Δήμου με προσωπικό μόλις 12 ατόμων έχοντας δύο οχήματα και δύο
υδροφόρες, που εργάζονται σε 24ωρη βάση τη θερινή περίοδο ανεξάρτητα ωραρίου
και αργιών.
Έτσι για την παρούσα περίοδο πραγματοποιήθηκαν μια
σειρά από ενέργειες προκειμένου να περιοριστούν στο ελάχιστο οι ελλείψεις σε
νερό, και παράλληλα να υπάρχουν όσο το δυνατό λιγότερες απώλειες. Οι ενέργειες
αυτές αφορούν:
·
Στην
εκμετάλλευση του φράγματος της Βακέτας, με την κατασκευή ταχυδυιλυστηρίου και
την κατασκευή αγωγού ύδρευσης στην κεντρική δεξαμενή της πόλεως,
·
Στον καθαρισμό
όλων των δεξαμενών,
·
Στην
αξιοποίηση των πηγών της περιοχής Τσικνιά, με τον καθαρισμό φρεατίων &
αγωγών παρέχοντας 360 κ.μ. ημερησίως,
·
Στην
ενεργοποίηση της Δεξαμενής Κεραμωτής για τις παραλιακές περιοχές Πόρτο, Αγ.
Σώστη, Σκυλαντάρ & Αγ. Βαρβάρας,
·
Στην
εγκεκριμένη μελέτη για την αντικατάσταση δικτύου ύδρευσης με σωλήνες 3ης
γενιάς εντός ιστορικού κέντρου της πόλεως Τήνου με προϋπολογισμό 300.000,00€,
·
Στην επισκευή
και αναβάθμιση της τρίτης αφαλάτωσης, η οποία δημοπρατήθηκε και υπογράφθηκε το
αντίστοιχο συμφωνητικό στις 16.08.2013 για το ποσό των 284.200,00€,
·
Στην προμήθεια
νέας αφαλάτωσης (δημοπράτηση του έργου εντός του τρέχοντος έτους) με
προϋπολογισμό 429.200,00€ με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση,
·
Στην εκπόνηση
μελέτης για τη μεταφορά νερού από τις πηγές Ζωδεμένης για την κάλυψη των
υδρευτικών αναγκών των οικισμών της Δημοτικής Ενότητας Πανόρμου καθώς και των
Υστερνίων & Καλλονής,
·
Στην προμήθεια
φορητών συστημάτων επεξεργασίας νερού, το οποίο δημοπρατείτε στις 24
Σεπτεμβρίου με προϋπολογισμό 438.480,00€ από ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.
Τα προβλήματα είναι συνεχή και καθημερινά, από τη
μεριά του Δήμου και εμού του ιδίου καταβάλλονται όλες οι δυνατές προσπάθειες,
προκειμένου να καλύπτονται στο έπακρον οι ανάγκες υδροδότησης του νησιού.
Ευχή όλων αποτελεί η εξεύρεση οριστικής λύσης στο
πρόβλημα που απασχολεί τόσο την επιστημονική κοινότητα, όσο και τους κατοίκους
αυτού του νησιού. Κάθε καινοτόμα πρακτική, φιλική προς το περιβάλλον και τον
άνθρωπο, είναι ευπρόσδεκτη σε αυτό τον τόπο προκειμένου να μειώσει ή και να
εξαλείψει ακόμη τα όποια προβλήματα αφορούν στη διαχείριση και διάθεση των
υδάτων.
Για μας ο συνδυασμός της προσεκτικής εκμετάλλευσης
και αξιοποίησης των υδάτινων πόρων, του χαμηλού κόστους και της ποιοτικής
παροχής υπηρεσιών προς τον κάτοικο και επισκέπτη στα πλαίσια της Δημόσιας
λειτουργίας με το νερό ως δημόσιο αγαθό, θα είναι πάντα ο υψηλός στόχος που
πρέπει να αγγίξουμε.
Και η επίτευξη των υψηλών στόχων απαιτεί
συντονισμένη και συλλογική προσπάθεια, απουσία υψηλών αντιπολιτευτικών τόνων,
καλοπροαίρετη κριτική και συνεργασία έτσι ώστε το πολυτιμότερο κοινωνικό αγαθό,
το νερό, να είναι διαθέσιμο για κάθε κάτοικο και για κάθε επισκέπτη της Τήνου.
Θα ήθελα τελειώνοντας να ευχαριστήσω τους
συνεργάτες σε επίπεδο Δημοτικής Διοίκησης, το προσωπικό του Δήμου, και
ιδιαίτερα το διοικητικό και εργατικό προσωπικό στον τομέα ύδρευσης, οι οποίοι
νύχτα και μέρα σε καθημερινή ή αργία εργάστηκαν και εργάζονται ώστε το πολύτιμο
αυτό αγαθό να βρίσκεται αδιάκοπα στη βρύση κάθε νοικοκυριού και κάθε
επιχείρησης.
Σας Ε Υ Χ Α Ρ Ι Σ Τ Ω για την παρουσία σας και ΚΑΛΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ”.